Türkleri,maddeten ezmek ve yıkmak gayri mümkündür.Çünkü Türkler çok sabırlı ve mukavemetli insanlardır.Gayet mağrurdurlar ve izzet-i nefis sahibidirler.Bu hasletleri de dinlerine bağlılıklarından,kadere rıza göstermelerinden,ananelerinin kuvvetinden,padişahlarına,kumandanlarına,büyüklerine olan itaat duygularından gelmektedir.
Türkler zekidirler ve kendilerini müsbet yolda sevk-i idare edecek liderlere sahip oldukları müddetçe de çalışkandırlar.Gayet kanaatkardırlar.Onların bütün meziyetleri,hatta kahramanlık ve şecaat duygularına ananelerine olan mecburiyetlerinden,ahlaklarının selabetinden gelmektedir.
Türklerde evvela itaat duygusunu kırmak ve manevi rabıtalarını kesretmek,dini metanetlerini zaafa uğratmak icap eder.Bunun en kısa yolu ananat-ı milliye ve maneviyelerine uymayan harici fikirler ve hareketlere onları alıştırmaktır.
Türkler,harici muaveneti reddederler.Hasiyet hisleri buna manidir.Velevki,muvakkat bir zaman için zahiri kuvvet ve kudret versede, Türkler harici muavenete alıştırılmalıdır.Maneviyatları sarsıldığı gün,Türkleri kendilerinden şeklen çok kudretli,kalabalık ve zahiren hakim kuvvetler önünde zafere götüren asıl kuvvetlerini sarsacak ve maddi vasıtaların üstünlüğü ile yıkmak mümkün olabilecektir.
Bu sebeple Osmanlı Devlet`ini tasfiye için mücerret olarak harb meydanındaki zaferler kafi değildir ve hatta sadece bu yolda yürümek,Türkler`in hasiyet ve vekarını tahrik edeceğinden hakikatlara nüfuz edebilmelerine sebep olabilir.Yapılacak olan Türklere bir şey hissettirmeden bünyelerindeki bu tahribi tamamlamaktır.
Benim Osmanlı Devleti nezninde vazifede olduğum esnada bu teşhisler tamamen isabetle tecelli etti.
Patrik Grigoryos
1824
Not:Rus Çarı I nci Aleksandır`a yazdığı mektup. |
