Türk Meclisi

Anasayfa Görüşler Tartışmalar Haber & Yorum Temel Bilgiler Anketler Arama İletişim
Türk Meclisinde kayıtl?toplam kullanıc? 1831
Görüşlerde Yer alan toplam Makale sayıs? 10765
Açılan toplam Tartışma konusu sayıs? 236
Tartışma Panelindendeki toplam Mesaj Sayıs? 755
Toplam 798 Bilgi Makalesi ve toplam 2053 Haber bulunmaktadır.
Üye olmak istiyorum
Şifremi unuttum
Kullanıcı Sözleşmesi
Kullanıcı:
Şifre:
Okuyucularımıza Sunduğumuz Temel Bilgiler
OSMANLI KAPTÂN-I DERYALARI
Osmanlı Kaptân-ı Deryaları

 

 

Kaptan-ı Derya (Kaptan Paşa), Osmanlı Devleti`nde donanma komutanlarına verilen isimdi.

16. yüzyıl`ın ortalarına kadar Beylerbeyi, o tarihlerden sonra ise Vezir olan Kaptan-ı Derya`ların önemi, Osmanlı İmparatorluğu`nun denizaşırı topraklarının genişlemesi ve Akdeniz kıyılarındaki fetihlerin artmasıyla çoğaldı.

Kaptan-ı Derya`lar Divan-ı Hümayun`a üye olarak katılır, Osmanlı Devleti`nin "Deniz Eyaletleri" diye adlandırılan eyaletlerini (Cezayir, Tunus, Trablusgarp, Akdeniz Adaları) doğrudan ya da denizci paşalar aracılığıyla denetimleri altında tutarlardı. Başlangıçta Gelibolu`da daha sonraları İstanbul`da Kasımpaşa`da oturan ve semt ile tersanenin güvenliğinden sorumlu olan Kaptan-ı Derya`ların ünvanı Tanzimat dönemine kadar devam etti.

 


İlk Osmanlı Deryabeyleri sancak yöneticiliği de yapıyorlardı. Osmanlı deniz üssü İzmit`ten Gelibolu`ya taşındıktan sonra Deryabeyi`ne Kaptan-ı Derya da denmeye başladı. II. Mehmet döneminde donanma güçlü bir yapıya ve örgüte kavuşurken, Kaptan-ı Derya`nın yetkileri de artırıldı. 1533/34`te, Cezair-i Bahr-i Sefid ile Cezayir-i Garp bir yönetimde birleştirilerek Kaptan Paşa Eyaleti oluşturulunca, Kaptan-ı Deryanın aynı zamanda bu eyaletin yöneticisi olması, eyalet işlerini de atayacağı bir vekille yürütmesi kabul edildi. Ama Kaptan-ı Deryalığın öneminin artması Barbaros Hayrettin Paşa`nın bu göreve atanması ile başladı. 16. yy`ın sonunda Kaptan-ı Deryalığa atananların Vezirlik rütbesiyle Divan-ı Hümayun`a üye olarak katılmaları uygulaması başlatıldı.

 

 

Kaptan-ı Derya, Donanma-yı Hümayun`un ve Tersane-i Amire`nin en büyük amiriydi. Denizcilikle bütün atamaları yapma, hüküm yazma ve tuğra çekme yetkisi vardı. Derya Kalemi`ne bağlı zeamet ve tımarların dağıtımını da o yapardı.

 

 

Kaptan-ı Deryalığa atanan kişi önce sadrazamın katında kürk giyer, sonra törenle Tersane-i Amire`ye gidip göreve başlardı. Bazen denizcilerden de atamalar yapılmakla birlikte, bu göreve çoğunlukla sivil ve asker vezirler getirilirdi. Donanma`nın manevrası, kıyı ve açık deniz karakol hizmetlerini, Tersane-i Amire çalışmalarını planlamak Kaptan-ı Derya`nın asıl görevleriydi. Tersane-i Amire`deki makamında şikayetleri dinleyen Kaptan-ı Derya, Haliç ve çevresinin güvenliğinden de sorumluydu. Tersane-i Amire alanlarındaki davalara doğrudan bakar, idam cezası da verebilirdi. Bazı davaları da kadıya havale ederdi.

 

Donanmayla denize açılacağı zaman, İstanbul`dan hareket etmeden önce Tersane-i Amire`de sadrazama teftiş verir, sonra onunla birlikte Topkapı Sarayı`na giderek padişahın katına çıkardı. Bu sırada Donanma da saray açıklarında demirleyerek top atışıyla selamlama görevini yerine getirirdi. İstanbul`da olmadığı zamanlarda Kaptan-ı Derya`ya Tersane Emini vekalet ederdi. En kıdemli yardımcısı Tersane Kethüdası, donanmadaki yardımcıları da Kapudane, Patrone ve Riyale idi.

Kaptan-ı Deryalık 1867`de kaldırılarak Bahriye Nezareti ve Kumanda Meclisi adında iki birim oluşturuldu. 1876`da ve 1878-80 arasında yeniden kurulduysa da, sonunda Kaptan-ı Derya`nın asıl görevlerini Bahriye Nazırı üstlendi.

 

 

 

1401-1867 Osmanlı Donanması`nın Kaptan-ı Derya ve Kaptan Paşalarının listesi:

Saruca Paşa (1401-?)

Çavlı Bey (?-1412)

Baltaoğlu Süleyman Paşa (1451-1453)

Hamza Bey (1453-1456)

Has Yunus Bey (1456-1459)

Kasım Bey (1459-1460)

Kadim İsmail Bey (1461-1462)

Yakup Bey (1462-1463)

Zağanos Paşa (1463-1466)

Veli Mahmud Paşa [4] (1466-1478)

Gedik Ahmed Paşa (1478-1480)

Mesih Paşa (1480-1491)

Güveği Sinan Paşa (1491-1492)

Kara Nişancı Davud (1492-1503)

Küçük Davud Paşa (1503-1506)

Hersekzade Ahmed Paşa (1506-1511)

İskender Ağa Paşa (1511-1514)

Sinan Bey (1514-1516)

Cafer Ağa Paşa (1516-1520)

Parlak Mustafa Paşa (1520-1522)

Bayram Paşa (1522- ?)

Kurdoğlu Muslihittin Reis (? -?)

Süleyman Paşa (? -1531)

Kemankeş Ahmed Bey (1531-1533)

Barbaros Hayrettin Paşa (1533-1546)

Sokullu Mehmed Paşa 1546-1550

Sinan Paşa (1550-1553)

Piyale Paşa (1553- 1569)

Müezzinzade Ali Paşa (1569-1571)

Uluç Reis (1571-1587)

Cığalazade Yusuf Sinan Paşa (1591-1595)

Cığalazade Yusuf Sinan Paşa (1599-1604)

Derviş Paşa (1604-?)

Deli Hüseyin Paşa (1632-1635)

Deli Hüseyin Paşa (1639-1641)

Yusuf Paşa 1645?

Kara Musa Paşa (? - 1647)

Kılavuz Köse Ali Paşa 1648

Derviş Mehmed Paşa (1652-1652)

Kara Murad Paşa (1653-1655)

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa (1666-1670)

Mezomorto Hüseyin Paşa (1695-1701)

Baltacı Mehmed Paşa (1704-1704)

Kaymak Mustafa Paşa (1721-1730)

Hacı Hüseyin Paşa 1732-1732

Koca Bekir Paşa (1732-1733)

Mehmed Paşa 1735?

Ahmed Ratip Paşa 1743-1744

Koca Bekir Paşa (1750-1753)

Eğribozlu İbrahim Paşa 1769

Mandalzade Hüsameddin Paşa (1770-1770)

Cezayirli Hasan Paşa (22 Ekim 1770-1789)

Koca Yusuf Paşa (19 Aralık 1789 -)

Küçük Hüseyin Paşa (11 Mart 1792 - 7 Aralık 1803)

Mehmet Kadri Paşa, 1804

Hafız İsmail Paşa, 1805

Hacı Salih Paşa 1805

Hacı Mehmed Paşa (21 Kasım 1806-1808)

Seydi Ali Paşa 1808

Abdullah Ramiz Efendi 1808

Koca Mehmed Hüsrev Paşa (1811-1818)

Abdullah Paşa 1821

Nasuhzade Ali Paşa 1821-1822

Çengeloğlu Tahir Mehmet Paşa [17] (Kasım 1832-1836)

Ahmet Fevzi Paşa (10 Kasım 1836-1839)

Topal İzzet Paşa (1840?)

Damat Mehmet Ali Paşa 1848

Mahmud Paşa 1853

Ateş Mehmet Paşa 1863 



                                                                  Özkan BOSTANCI



Paylaş

Proje Yerlinet tarafından çözümlenmiştir.

© 2008 TurkMeclisi.org Her hakkı saklıdır. İçerik izin alınmadan kullanılamaz. Siteyi kullanan herkes "Kullanıcı Sözleşmesini" kabul etmiş sayılır. Kullanıcı Sözleşmesi.