METROLARIN ÖYKÜSÜ..

         (YERİN ALTINDAN GİDEN TREN)

         Kentlerin büyüdüğünü gören yöneticiler ve bilim insanları; kolay, ucuz biçimde insanları nasıl taşırız, diye düşünmüşler. Trenden yola çıkmışlar ve “metro” dediğimiz, kent içi hızlı trenleri bulmuşlar... Ve metrolar, 19. yüzyılın sonlarından beri, kentlerde yaşayanları o semtten bu semte taşıyıp duruyor... Tarihi yüzyılı aşkın... İstanbul’daki tüneli saymaz isek;biz, modern metrolarla tanışalı ancak on yıl oldu(2001 yılı itibariyle).

         İlk metrolar...

         İlk fikir İngiltere’de doğdu. Londra’daki iki demiryolu istasyonunu yeraltına birbirine bağlamayı amaçlayan proje 1835’de ortaya atıldı. Ama gerçekleşmedi.Çünkü, proje kimilerince ‘hayal’ ürünü olarak değerlendirildi. Fakat İngiliz Parlamentosunun birkaç üyesinin baskısıyla 1860’da Londra’da yer altı demiryolu inşaatı başladı ve 1863’de hizmete açıldı. İlk Londra metrosu 6 kilometre kadardı. Zamanla ekler yapıldı ve bugün Londra metrosunun kent içindeki uzunluğu  tam 408 kilometreye dayandı. Ve bu uzun hat üzerinde 273 istasyon bulunuyor. Bu istasyonlarda tam 457 metro treni çalışıyor... Dile kolay...

         Avrupa’da ilk metro 1896’da Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de açıldı. Paris metrosu ise bir başka alem... 192 kilometre uzunlukta ve 1900 yılında kullanılmaya başladı. Bazı bölümlerdeki raylar lastikle kaplı, dolayısıyla sarsıntısız...Yeni dünya Amerika’da isei New-York metrosu 1904’te açıldı. Bu metro dünyanın en kalabalık yolcu taşıyan metrolardan birisi. Her yıl bir milyardan fazla yolcu taşıyor... Rusların metrosu 1930’da Moskova!da yapıldı ve 123 istasyonu, 197 km. uzunluğu ile önemli metrolardan birisi. Önemli bir özelliği de, Moskova metrosunun her istasyonu kristal avizelerle, sanat ürünü heykellerle donanmış olması.

         Bizim Tünel...

         Galata ile Beyoğlu arasında çalışan yer altı trenimiz bir Fransız mühendisin projesiyle gerçekleşti. Henri Gaven adlı Fransız, hazırladığı projeyi kabul ettirdi ve yapım hakkını da aldı. İnşaata 30 Temmuz 1871’de başladı. ‘Tünel’i 17 ocak 1875’de hizmete soktu. Önce iki vagonluydu ve bu iki vagon kabloyla çekiliyordu. Çekim gücü önce buharlı motorlardan sağlandı, Sonra elektrikli  motorlar devreye girdi. Tünel ‘metrosu’ 1939 yılında kamulaştırıldı.

         Nerde ne kadar?

         Biz, tünelden sonra uzun süre bekledik... En sonunda 1980’ lerin sonunda İstanbul’da Aksaray, Esenler arası ulaşım başladı ve ardından  Ankara, kısa mesafeli de olsa çağdaş metroya sonunda kavuştu... Metro (2001 itibariyle) iki kentimizde hizmet veriyor. 1980 istatistiklerine göre, ABD’de 32, Japonya’da 10, İngiltere’de 6, Çin’de 4 metro sistemi var.

         Metro yapımı kuşkusuz çok masraflı. Ancak, hızlı, güvenli ulaşım için de gerekli. Kısa aralıklarla hareket eden trenlerin güvenli seyir etmesi için, 1872’de ABD’li William Robinson’un bulduğu ‘ray devresi’ günümüzde daha da geliştirildi ve bilgisayarlı denetim, kaza oranını hemen hemen sıfıra indirdi.

Proje Yerlinet tarafından çözümlenmiştir.