Türk Meclisi

Anasayfa Görüşler Tartışmalar Haber & Yorum Temel Bilgiler Anketler Arama İletişim
Türk Meclisinde kayıtl?toplam kullanıc? 1831
Görüşlerde Yer alan toplam Makale sayıs? 10766
Açılan toplam Tartışma konusu sayıs? 236
Tartışma Panelindendeki toplam Mesaj Sayıs? 755
Toplam 798 Bilgi Makalesi ve toplam 2053 Haber bulunmaktadır.
Üye olmak istiyorum
Şifremi unuttum
Kullanıcı Sözleşmesi
Kullanıcı:
Şifre:
Okuyucularımıza Sunduğumuz Temel Bilgiler
CİHANNÜMA

Cihannüma

Dünyaya Bakan Kitap

Cihannüma

Cihannüma

Cihannüma

Cihannüma

Cihannüma

Geçen ay istanbul nispeten mütevazı bir müzayede’de cihannüma isimli kitabın bir kopyası satıldı. Böyle bir kitabın böyle bir müzayedede satışını neler tetiklemiş olabilir ki? Öncelikle ismine bir bakalım: “Cihannüma” kulağa hoş ve önemli geliyor, içinde Cihan var, Dünya Âlem ile ilgili olduğu pek belirgin. Farsça kökenli kelime zamanında kullanıldığı anlamı ile ‘Dünyaya bakılan pencere, teras’ gibi bir şey ama ‘dünyayı gösteren, dünyayı anlatan’ da denebilir. Yani Batılı anlamda atlas diye tarif etmek galiba en doğrusu.

MÜTEFERRİKA BASKISI
Biraz daha kurcalayıp, dikkatle incelediğimizde tarihimizde iki bakımdan çok önemli bir eser olduğu ortaya çıkıyor. Birincisi Müteferrika Matbaası’nda basılmış. Osmanlı’daki ilk matbaayı kurmuş olan bu zat 1729’da ilk olarak Vankulu Lugatı’nı basmış. Cihannüma ise hayatta iken bastığı on yedi kitabın on birincisi. Katib Çelebi’nin 17. yüzyılda kaleme aldığı bu önemli eserini 500 adet olarak 1732 yılında yayınlamış.

COĞRAFYAYA IŞIK TUTUYOR
Diğer taraftan, kitap zamanın coğrafyasının en önemli ışık tutan kaynaklarından biri. Sadece dönemin İslam kaynaklarını kullanmakla kalmamış, aynı zamanda batılı kaynakları kullanarak fevkalade bilimsel bir sentez oluşturmuştur. Katib Çelebi (Mustafa bin Abdullah) 1609 – 1957 yılları arasında yaşamış önemli Osmanlı aydınlarından. Kırk yedi yıllık ömrüne 23 eser kaleme almış. Batılı kaynaklara ulaştıktan sonra ikinci defa yazdığı Cihannüma’nın Osmanlı tarihinde önemli bir çığır açtığı kesindir.

ASTRONOMİ
Kitap 1732 yılında basıldığında evvelki en büyük öncü olan Piri Reis’ten ve onun önemli eseri olan Kitab-ı Bahriye’den sonraki yeni ekol, yeni merhale ortaya çıkıyor. Buradaki en önemli fark astronomi biliminin son geldiği noktanın kaleme alınmış olması. M.S. ikinci yüzyılda Batlamyus ile başlayan süreç İslam alimleri Nasireddin el-Tusi (1201-1274), ve Ali Kuşçu (1403-1474) öte yandan Batılı alimler Kopernik, Galileo ve diğerlerinin katkılarıyla yeni astronomi biliminin en geniş şekilde kâğıda yansıdığı metin olmasıdır.

HARİTA VE ŞEKİLLER
İlginç ve önemli bir diğer noktadan da bahsetmeliyiz. Toplam 13 şekil ve 27 haritası var kitabın; Astrolojik evren modellerinden iklim ve rüzgâr haritalarına, oradan da en sonunda İstanbul haritasına kadar. Ve bunların Katib Çelebi’nin bıraktığı metinden çok daha ileri ve kapsamlı olduğu görülür.

Cihannüma’nın hikâyesine o kadar kaptırdık ki kendimizi, Müteferrika’nın Osmanlı kültür hayatında yaptıklarına fazla yer ayıramadık. Başka bir fırsatta onu da inceleriz.

(Ocak 2011 tarihli  Skylife dergisinden alınmıştır.)


Paylaş

Proje Yerlinet tarafından çözümlenmiştir.

© 2008 TurkMeclisi.org Her hakkı saklıdır. İçerik izin alınmadan kullanılamaz. Siteyi kullanan herkes "Kullanıcı Sözleşmesini" kabul etmiş sayılır. Kullanıcı Sözleşmesi.