Türk Meclisi

Anasayfa Görüşler Tartışmalar Haber & Yorum Temel Bilgiler Anketler Arama İletişim
Türk Meclisinde kayıtl?toplam kullanıc? 1831
Görüşlerde Yer alan toplam Makale sayıs? 10765
Açılan toplam Tartışma konusu sayıs? 236
Tartışma Panelindendeki toplam Mesaj Sayıs? 755
Toplam 798 Bilgi Makalesi ve toplam 2053 Haber bulunmaktadır.
Üye olmak istiyorum
Şifremi unuttum
Kullanıcı Sözleşmesi
Kullanıcı:
Şifre:
Haberler ve Yorumlar
EVRENİN SIRRINA YOLCULUK

Evrenin sırrına yolculuk

 

Evrenin oluşumundaki sırları
ortaya çıkarması hedeflenen Centre Europeen pour la Recherche
Nuclearie-Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde(CERN) yapılacak büyük
patlama deneyinde 10 Eylülde önemli bir adım atılarak, "atomaltı
parçacık çarpıştırma cihazı" çalıştırılacak.
CERN’deki araştırmalara Türkiye’den katılan 50 bilim insanından biri
olan ve bir süre önce Türkiye’ye dönen TOBB Ekonomi ve Teknoloji
Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr.
Saleh Sultansoy, CERN’deki bilimsel gelişmeleri ve izlenimlerini AA
muhabirine anlattı.
12 Avrupa ülkesi tarafından İsviçre-Fransa sınırında bulunan Cenevre’de
1954 yılında kurulan CERN’in, bugün dünyanın en büyük yüksek enerji
fiziği laboratuvarı olduğunu belirten Sultansoy, bu merkezin Avrupa’nın
nükleer fizik alanında ABD ve Rusya ile rekabet eder düzeyde olmasını
sağlamak amacıyla kurulduğunu anlattı.
1999 yılında Bulgaristan’ın katılımı ile CERN’e üye ülke sayısının 20’ye
yükseldiğini ve Avrupa başta olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinden 6
bin 500 dolayında bilim insanının buradaki araştırmalarda yer aldığını
ifade eden Sultansoy, "Türkiye, maalesef, halen gözlemci statüsündedir.
Ancak son üç yılda yetkililerin çabalarıyla büyük bir canlanma
başlamıştır" diye konuştu.
Kuruluşundan itibaren CERN hızlandırıcıları sayesinde pek çok yeni
parçacık bulunduğunu aktaran Sultansoy, özellikle 1970’lerde nötr zayıf
akınlar ve zayıf etkileşmeleri taşıyıcısı olan elektromanyetik
etkileşmelerin taşıyıcısı fotonun büyük kütleye sahip benzerleri,
1980’lerdeki W ve Z bozonların CERN’de yapılan bulgular arasında
olduğunu ve bunların Nobel Ödülü aldığını belirtti.

ÇARPIŞTIRICI ÇALIŞMA AŞAMASINA GELDİ

CERN’in dünya kamuoyunun odağı haline gelmesinin nedeninin "mühendislik
harikası olan insanoğlunun kurduğu en büyük hızlandırıcı Large Hadron
Collider-Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın (LHC) çalışma aşamasına
gelmesi" olduğunu vurgulayan Sultansoy, yerin yaklaşık 100 metre
altında 27 kilometrelik tünelde kurulan bu çarpıştırıcının üzerinde 4
dev deney aletinin kurulduğunu belirterek, şöyle devam etti:
"Bunlardan ikisi, ATLAS (A Toroidal LHC ApparatuS) ve CMS (Compact Muon
Solenoid), genel amaçlı detektördür. ALICE (A Large Ion Collider
Experiment) detektörü maddenin yeni hali olan quark-gluon plazmasını,
LHCb (Large Hadron Collider beauty) deneyi ise evrenin oluşumunu
sağlayan madde-antimadde asimetrisini incelemek için tasarlandı."

10 EYLÜLDE DENEYİN ÖNEMLİ BİR ADIMI ATILACAK

8 Ağustos 2008’de ilk protonların ön hızlandırıcıdan ana hızlandırıcıya
başarılı bir şekilde aktarıldığını anımsatan Sultansoy, 10 Eylülde ilk
proton demetinin ana hızlandırıcıda devrinin sağlanması çalışmasının
yapılacağını bildirdi.
Sultansoy, böylece yapımı yıllar süren "atomaltı parçacık çarpıştırma
cihazı"nın çalıştırılma aşamasına geldiğini söyledi.
Bu deneyin ardından Ekim ayının başında da 5 teraelektronvolt (TeV)
enerjiye sahip proton demetlerinin çarpıştırılmasının öngörüldüğünü
anlatan Sultansoy, CERN’deki çalışmalarda evrenin oluşum sırlarıyla
ilgili yeni bilgilerin de 2009 yılının sonlarından itibaren alınmaya
başlanmasının öngörüldüğünü aktardı.
Sultansoy, "Son araştırmalara göre, 2009’un sonlarında deneyler sonunda
mini kara delikler görme olasılığı ortaya çıkacak. Ancak büyük patlama
henüz olmayacak. Evrenin oluşmasıyla ilgili bilgilere bu tarihten sonra
ulaşılmaya başlanacak. 10 Eylüldeki deneyde de büyük bir adım atılacak.
Protonların 27 kilometrelik ana halkada dönmesini göreceğiz" diye
konuştu.
Bu çalışmaların Kasım ayı ortalarında tamamlanmasının ardından gelecek
yıl da asıl amaç olan 7 TeV’lik proton demetlerinin çarpıştırılmasının
planlandığını aktaran Sultansoy, "Bu durumda ilk bilgilerin 2009
yılının yaz döneminde fizik camiasına aktarılması söz konusu" dedi.

EVRENİN EN SOĞUK YERİ

Dünyanın 300 Kelvin, evrenin ise 2.7 Kelvin dolayında bir sıcaklığa
sahip olduğunu, CERN’deki sistemin ise 1.8 Kelvin sıcaklıkta çalıştığını
belirten Sultansoy, "Dolayısıyla CERN, evrenin en soğuk yeri.. Bu pek
çok anlamda mühendislik harikası. 10 Eylülden itibaren hızlandırıcıların
çalıştırılması aşamasına girmiş olacağız" dedi.
Sultansoy, 10 Eylülde yapılacak deneyde dünyanın pek çok bölgesinden
gazetecinin deneyi izleyeceğini ve kamuoyu ile sonuçları paylaşacağını
söyledi.

"CERN’DEKİ İLERİ TEKNOLOJİLER NELER OLACAK?"

CERN’deki teknolojilerin üç ana konu etrafında odaklandığını belirten
Sultansoy, bunları evrenin oluşum sırlarını ortaya çıkarmayı hedefleyen
"hızlandırıcı teknolojileri", "detektör teknolojileri" ve "bilişim
teknolojileri" olarak sıraladı.
Hızladırıcı teknolojisi olmadan bilim ve teknolojide hemen hemen hiç bir
alanda geleceğin teknolojilerinin oluşturulamayacağına işaret eden
Sultansoy, detektör teknolojilerinin de başta savunma sanayi olmak üzere
pek çok alanda kullanıldığını söyledi.
CERN’deki araştırmalarda dünyanın en önemli bilişim teknolojilerinin
geliştirilmeye başlandığını, dünya genelinde pek çok bilgisayarın ortak
kullanılmasını sağlayacak "Grid" teknolojisinin en ileri araştırma
aşamalarının da burada yapıldığını kaydeden Sultansoy, Grid’in www
sisteminin bir üst sistemi olduğunu ve bu teknoloji sonucu gelecekte
yaşanacakların tahmin bile edilmesinin zor olduğunu belirtti.
Sultansoy, "Özellikle e-devlette her mesleğin bilgi alışverişinin çok
hızlı yapılacağı dünya genelinde ortak bilgisayar ağı oluşturacak grid
projesinin temelleri de burada atılıyor. CERN’in yıllık ürettiği bilgi
miktar 15 milyon GB dolayında" diye konuştu.

CERN’DEKİ TÜRKLER

Türkiye üniversitelerinden ve TAEK’ten yaklaşık 50 bilim insanının
CERN’de yapılan araştırmalara katıldığını anımsatan Sultansoy, bunun
yanında 10 bilim insanının da ABD, İngiltere ve benzeri ülkelerin
üniversiteleri üzerinden CERN’de çalıştığını belirterek, şunları söyledi:
"Bu sayıya ulaşmamız geçen yıl düşen uçakta kaybettiğimiz Prof. Dr.
Engin Arık önderliğinde ve Türk Fizik Derneği başkanlığı desteği ile
yaptığımız mücadelenin sonucu. 10 yıl önce bu sayı 10 kişiyi bile
bulmuyordu. Son yıllarda Başbakanlığın, DPT’nin ve TAEK Başkanının
desteklerini özellikle vurgulamak gerekiyor.
Tüm bunların yanı sıra Türkiye, mutlaka CERN üyesi olmak zorunda.
CERN’de ortaya çıkan yeni teknolojilerden üye ülkeler yararlanabilecek.
Ancak gözlemci ülkelerin ne kadar bilgi alabileceği henüz belli değil..
Temel fizikle ilgili konular büyük olasılıkla açık olacak, ancak
teknolojilerle ilgili bilgilerin ne kadarının açılacağı belli değil."
CERN’deki ATLAS deneyinde Boğaziçi ve Ankara Üniversitesi, CMS deneyinde
ODTÜ, Çukurova ve Boğaziçi üniversitelerinin doğrudan katıldığını ancak,
diğer bazı üniversite elemanlarının da bu dört üniversite üzerinden
CERN’deki araştırmaları izleyebildiğini anlatan Sultansoy, Türk
araştırmacıların deneylere katkısıyla ilgili şunları kaydetti:
"İki yıl önce Doğuş üniversitesi LHC ile doğrudan bağlantısı olmayan
CAST deneyine ve bu sene Yıldız Teknik Üniversitesi ALICE deneyine
katıldı. Maalesef bu deneylerin kullandığı detektörlerin yapımına önemli
bir katkıda bulunamamışız.
Ama Trigger and Data Acqusition-Tetikleme ve Veri Algılama ve detektör
elemanlarının testi ile ilgili çalışmalarda faal olarak özellikle
Boğaziçi ve Çukurova grupları yer alıyor.
Bununla birlikte Türk grubu, ATLAS deneyinin fizik araştırma programının
hazırlanmasında önemli katkılarda bulundu ve bu kapsamda veri alma
hazırlıklarında çalışmalarımız devam ediyor."
Prof. Dr. Saleh Sultansoy, Türk araştırmacıların hızlandırıcılar
konusunda CERN’de 2020’li yıllarda kurulması planlanan Compact LInear
Collider-Kompakt Doğrusal Çarpıştırıcı (CLIC) projesi çalışmalarına
katıldığını ve bu kapsamda ilk defa genç bilim insanlarının ve yüksek
lisans ve doktora öğrencilerinin en ileri hızlandırıcı teknolojilerden
biri ile ilgili doğrudan deneyim kazanma imkanına sahip olduklarını
sözlerine ekledi.



Paylaş

Proje Yerlinet tarafından çözümlenmiştir.

© 2008 TurkMeclisi.org Her hakkı saklıdır. İçerik izin alınmadan kullanılamaz. Siteyi kullanan herkes "Kullanıcı Sözleşmesini" kabul etmiş sayılır. Kullanıcı Sözleşmesi.