Vefât yıldönümünde Sultân Beşinci Mehmed Reşad (4 Temmuz 1918)
Vefât yıldönümünde Sultân Beşinci Mehmed Reşad (4 Temmuz 1918)
02 Temmuz 2022
Halit Kanak İletişim:
27 Nisan 1909 tarihinde tahttan indirilen Sultân II. Abdülhamid Hân 38 kişiden oluşan maiyetiyle hemen o gece Selânik’e gönderilirken; kendisinden 2 yıl, 1 ay, 11 gün küçük olan kardeşi Sultân Mehmed Reşad 64 yaşını 5 ay, 26 gün geçe tahta oturmuştu.
Sultân Reşad döneminde ülke, ilk 8 aydan sonra tarihinin en felâketli yıllarını yaşamaya başladı. İlk önce, Millet Meclisi olarak kullanılan Çırağan Sarayı 19 Ocak 1910 tarihinde içindeki eşsiz sanat kolleksiyonu ile birlikte yandı. Millet Meclisi Fındıklı’daki saraya taşındı.
Aradan bir yıl geçmeden 4 Ocak 1911’de bu kez İçişleri Bakanlığı ile Başbakanlık binasında yangın çıktı. Bunlar yetmezmiş gibi Suriye’nin güneyinde bulunan Havran’da Dürzîler, Yemen’de Zeydiler, Balkanlar’da Arnavutlar isyan ettiler.
Her ne kadar isyanlar bastırıldıysa da, özellikle Mahmut Şevket Paşa büyük oranda piyade taburları ile Arnavutluk’ta sükûneti sağlamış olsa da, Sultân Reşad bizzat Barbaros Zırhlısıyla Selanik üzerinden Üsküp, Priştine ve Kosova’ya gelerek Kosova sahrasında 522 yıl önce şehid düşen atası Sultân I. Murad Hüdâvendigarın türbesinde 100 bin Arnavut’la Cuma namazı kıldı.
Padişahı görmek için birbirini ezen Arnavutların huzura varabilip yer öpenleri yıllarca bu tatlı hatırayı unutmadılar. Ancak 1911’in Eylül sonlarında İtalya’nın Libya’ya asker çıkarması, ardından 1912/13 Balkan Savaşlarının ve devamla 1. Dünya savaşının patlaması Sultân Reşad ve peş peşe kurulan hükümetleri zor durumda bıraktı.
Çatalca önlerine kadar gelen düşman kovalanıp, 26 Mart 1913’te düşen Edirne tekrar geri alındıysa da Osmanlı Devletini Londra’da aralarında paylaşan İngiltere, Fransa ve Rusya sırtlanlar gibi saldırıp bütün ihtiraslarıyla ülkeyi parçalamaya yöneldiler.
Bu güçlü devletlerin tek millet gibi (küfür tek millettir) saldırmaları, dönemin yöneticilerinin gayretleriyle bertaraf edilmeye çalışıldı. Bütün imkansızlıklara rağmen pek çok cephede başarılı olundu.
Geçmiş dönemlerde yapıldığı gibi Alman askerî uzmanlar çağırılmıştı. Mahmut Şevket Paşa’nın ölmeden önce Alman Büyükelçisi Baron Von Wangenheim’le birlikte yaptıkları bu girişim neticesinde 14 Aralık 1913’te General Liman Von Sanders’in komutasında 71 kişilik uzman subaylardan oluşan heyet İstanbul’a geldi.
Daha önce Sultân Abdülhamid Hân’ın Golç Paşa’ya verdiği gibi Liman Von Sanders’e de müşir rütbesi verildi. 1914 yılının başlarında Harbiye Nâzırlığına getirilen Enver Paşa’da haliyle bu ekiple çalıştı.
Bakanlar kurulu, ülke henüz 1. dünya savaşına girmeden önce, devletin sırtına büyük yük olan bütün kapitülasyonları kaldırdı. Dünya devletleri sesini çıkaramadılar.
Birinci dünya savaşı bitimine yakın bir sürede vefât eden Sultân Reşad’a yöneltilen en ağır eleştiri; 1913 Haziran’ında devletin Sadrazâm’ı ve Harbiye Nâzırı Mahmud Şevket Paşa’nın öldürülmesinden sonra yapılan soruşturmada suçlu bulunarak idama mahkûm edilenler arasında, yeğeni Münire Sultân’la evli Tunus’lu Hayreddin Paşa’nın oğlu Dâmâd Salih Paşa’yı affetmemiş olması gösterilir.
Bütün dünyada oldukça hengâmeli bir dönem yaşanırken, Sultân V. Mehmed Reşad 1918 yılında 4 Temmuz perşembe günü Rahmet-i Rahmân’a kavuştu. Mimar Kemalettin’e 28 Haziran 1910 tarihinde, bizzat huzuruna çağırarak verdiği talimatla Eyüpsultân’da yaptırdığı türbesine büyük bir törenle defnedildi.
Türbe haziresinde torunları; Mehmed Nâzım Efendi, Şehzâde Ömer Fevzi Edendi, Mevlevî pirlerinden el-hâc Tahir Efendi ve Manastır Askeri İdadisi`nde okurken Sırp katillerce 19 yaşında şehid edilen torunu Mûcib Efendi vardır.
Ayrıca; Sultân Reşad`ın oğlu, Şehzade Ömer Hilmi Efendi`nin kızı Emine Mukbile Osmanoğlu, o da Temmuz 1995 tarihinde, Yakacık`taki bir huzurevinde vefât etmiş ve vasiyeti üzerine, Bakanlar Kurulu kararıyla, Sultân Reşad Türbesi bahçesine defnedilmiştir.
Annesi Gülcemal Hanımefendi`dir. Yedi yaşında iken annesini, on yedi yaşında iken babası Sultân Abdülmecid`i kaybetmiştir. Kuvvetli bir İslam kültürüne sahib idi. Mevlevî tarikatına intisaplı idi. Mekân’ı cennet olsun inşaallah..
|
