Yahudi din adamları Türk Devletini dünya lideri ilan etti
Göreceli serbestlik evrensel kriterler içermez. Lakin Türk Milleti`nin yüksek seciyesi tartışılmaz. Sizce yeryüzünde diğer inanç mensuplarına en saygılı ülke neresi?
Demokrasinin beşiği hangi ülke acaba? Hürriyetin nabzı nerede atıyor olabilir? Hyde Parkt`a mı, Özgürlük Heykeli`nde mi yoksa Şanzelize Bulvarı`nda mı?
Bir kalemde geçin bunları…
Türkiye Ortadoğu, Balkanlar ve Trans Kafkasya`nın Özgürlükler Adası…
Bakmayın siz her yıl belli başlı uluslararası kuruluşlar tarafından hazırlanan Dini Özgürlükler Raporu`nda Türkiye’nin kara listede gösterilmesine! Hadi şarkın adı çıkmış kötüye, sanki Avrupa Birliği ülkelerinde, ABD`de, İngiltere`de her şey güllük gülistanlık mı? Yok öyle bir dünya.
Günümüzde Türk Devleti ve milletinin bekasına kastetmeyen her inanç topluluğu, herhangi bir adli veya polis takibine maruz kalmadan dini ritüellerini yerine getirebilir.
Yeter ki inanç ve ayinler, mesela askerlik yapmak istemeyenlere vicdani ret hakkı&8239; tanınması gibi devletin güvenliği açısından tehdit oluşturmasın. TV, radyo yayını yapabilir, gazete, mecmua çıkarabilir, dernek, vakıf kurabilirler.
Bu açıdan bakıldığında her din, her mezhepten insanlar için Yahudi, Ermeni, Rum, Ortodoks, Protestan, Katolik, Süryani, Yehova Şahitleri, -Y-ezidi, Alevi Sünni, Şii, İsmaili, Bahai, Zerdüşt, Budist vs., yaşadığımız topraklar özgürlükler cenneti.
İstanbul`da, Diyarbakır`da İzmir’de Bursa`da Diyarbakır`da Hatay’da Çan sesi, Ezan sesi, Şofer sesi duyabilirsiniz.
Türkiye; gayrimüslim vatandaşlarının dini ritüellerini rahatlıkla uygulayabileceği ortamı, yasal çerçeveyi düzenleyeli hayli zaman oldu.
Bu kapsamda Balkan ülkelerindeki Yahudi toplumları açısından tarihi önemi olan, Edirne’deki Büyük Sinagog restore edildi ve açıldı.
Sonra bunu Gökçeada’daki Aya Nikola Kilisesi, İskenderun’daki Süryani Katolik Kilisesi, Diyarbakır’daki Sur Ermeni Protestan Kilisesi, Gaziantep’teki Nizip Fevkani Kilisesi, Cunda’daki Taksiyarhis Kilisesi, Edirne kapı’daki Aya Yorgi Kilisesi ve Demir Kilise’nin bulunduğu 14 ibadethanenin onarımı takip etti.
İstanbul’un Balat semtindeki Bulgar Ortodokslar için tarihi önem taşıyan Sveti Stefan Kilisesi veya halk arasındaki ismiyle Demir Kilise, yedi senelik restorasyonun ardından tekrar ibadete açıldı.
Ayrıca Ermeniler Van Akdamar Adasında, Rumlar Trabzon Sümela Manastırında herhangi bir kısıtlama olmadan dini ayinler yapabiliyor.
Museviler ve Türkiye…
Edirne’nin en önemli inanç merkezlerinden biri olan Büyük Sinagog, Balkanların en büyük, Avrupa’nın ise üçüncü büyük sinagogu olma özelliğine sahip. Edirne’de, Vakıflar Genel Müdürlüğünce restore edilen Avrupa’nın 3’üncü, Türkiye’nin en büyük sinagogunda 46 yıl sonra ilk ibadet 2015`te yapıldı.
Son olarak geçtiğimiz hafta Türk Yahudi Toplumu ve İslam Ülkeleri Hahamlar İttifakı üyeleri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından sürpriz şekilde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ne davet edildiler.
Bu toplantı öncesi Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Musevi vatandaşların geleneksel Hanuka Bayramı dolayısıyla yayımlandığı mesajında; "Bizler bu coğrafyada, vatandaşlarımızın köken, ırk, mezhep, inanç ayrımına maruz kalmaksızın barış içinde bir arada yaşayabilmelerine; kendi kültür, din ve geleneklerini hayatlarına yansıtabilmelerine; din ve inanç özgürlüğüne öteden beri büyük önem veriyoruz.
Farklılıkları zenginlik telakki eden bir medeniyetin temsilcileri olarak, karşılıklı sevgi ve saygı ortamının gelecekte de devam edeceğinin bilinciyle, Musevi vatandaşlarımız başta olmak üzere, tüm Musevilerin Hanuka bayramını tebrik ediyor, kendilerine esenlikler diliyorum.” ifadelerine yer vermişti.
Cihanşümul Kadim Türk Devleti ve Alliance of Rabbis in Islamic States -ARİS-
İsrail nezdinde ARİS`in en büyük destekçisi, Yahudilerin yanı sıra Yahudilerin Yahudi olmayan eşlerine, çocuklarına ve torunlarına İsrail`e göç etme izni veren değiştirilen Dönüş Yasasına karşı çıkan, İsrail`in Sefarad Baş Haham`ı, Yeshivat Hazon Ovadya Talmud okulunun dekanı, ve Yahudi dini kanunu (Halaha) üzerine yazılmış “Yalkut Yosef” adında popüler kitap seti yazarı Yitzhak Yosef.
Yahudi sözlü geleneğinin ve Rabbânî hukukunun temel eseri, Yahudi geleneğinde Tevrat’ın yorumu olarak görülen Talmud`da geçen "Hahamlar dünyaya daha fazla barış getirir" sözünü ana kural kabul eden İslam Devletlerinde Hahamlar İttifakı (ARIS); ağırlıklı olarak Müslüman ülkelerdeki Yahudi topluluklarına hizmet eden hahamların faaliyetlerini birleştirmek ve desteklemek için oluşturuldu.
2019 yılında kurulan İslam Ülkeleri Hahamlar İttifakı`nın İstanbul`daki ilk toplantısı olan ARIS Zirvesi de kuruluş amacına uygun şekilde "Yahudiler ve Müslümanlar arasındaki ilişkileri normalleştirmenin küresel anlamda stratejik çıkar sağlayacağı" düşüncesine dayandırıldı.
ARIS Zirvesi`nde neler oldu?
Türk Yahudi Toplumu yönetimi ve Türkiye Hahambaşılığı himaye ve davetinde İslam Ülkeleri Hahamları İttifakının (Alliance of Rabbis in Islamic States – ARIS) ilk toplantısında ondan fazla ülkenin hahamları bir araya geldi.
Konuklar, İsrail askeri istihbarat servisi AMAN Başkanı General Aharon Haliva`nın akrabası Türkiye Hahambaşı Rav Haleva himayesinde, Rusya Hahambaşısı Haham Berel Lazar da dahil olmak üzere diğer önde gelen yetkililerinin katılımıyla, "Müslüman dünyasında Yahudi yaşamı"yla ilgili konuşmak için toplandı.
Şu anda, ARIS üyelikleri bulunan ve ARIS çatısı altında yer alanlar, Arnavutluk, Azerbaycan, Fas, Türkiye, Tunus, İran, Kazakistan, Kosova, Kırgızistan, BAE, Uganda, Özbekistan, Nijerya Hahamları. Bununla birlikte Kuzey Kıbrıs, Tataristan ve Başkurdistan gibi özerk ülkelerin hahamları da bu oluşum içinde bulunuyor.
RabbisAlliance Başkanlık Konseyi, Haham Shimon Gad Elitov, Tunus Baş Haham Haim Bitan, Haham Rafael Banon, Haham Gad Bouskila ve Büyük Haham David Hanania Pinto, Shlita`dan oluştu.
ARIS Kurucu Başkanı Menachem Mendy Chitrik Kim?
İstanbul`da yaşayan Menachem Mendy Chitrik, Chabad hareketinin bir elçisi ve aynı zamanda Türkiye`nin Aşkenaz Hahambaşısı olarak da görev yapıyor. Şabat Projesi ile dünyanın her tarafında laik, dindar, genç, yaşlı Yahudiler 24 saat için normal yaşamlarının dışına çıkarak ve özellikle teknolojiden uzak kalarak Şabat’ın kurallarını yerine getiriyor.
Menachem Mendy Chitrik ARIS`i 18 ay önce kurdu.
Rabbi Mendy Chitrik, 2003 yılından beri Türkiye Aşkenaz Yahudi cemaatinin hahamlığını üstlenmiş Amerikalı, İsrailli ve Türk din adamı. Kendisi, ayrıca 2019 yılından beri İslam Devletlerindeki Hahamlar Birliğinin yönetim kurulu başkanı.
Rabbi Chitrik, 2003 yılından beri, daha ünlü ve büyük olan ve üyeleri İspanya’daki Engizisyon’dan sonra Istanbul’a yerleşmiş olan Sefarad toplumundan daha eski olan küçük ve kadim Türkiye Aşkenaz Yahudi Toplumunun hahamlığını yürütüyor.
2019 yılında Chitrik, Müslüman aleminde yaşayan hahamların oluşturduğu ARIS’in (İslam Devletlerindeki Hahamlar Birliği)[3] yönetim kurulu başkanlığına seçilmiş.
Bu görevden önce Avrupalı Hahamlar Konferansı (CER) Daimi Komitesinin sürekli üyesi olarak 2014-2020 yılları arasında görev yapmış. Ayrıca ABD Dindar Yahudi Cemaatleri Birliği RCA ve diğer hahamlık kurumlarında Üyeliği sürüyor.
Chabad haraketi…
1775 yılında Liadili Lyubavichi Haham Schneur Zalman tarafından kurulan "Chabad"` üç İbranice kelimeden oluşturulmuş bir kısaltmadır. "Chochmah, Binah, Da`at / &1495;&1499;&1502;&1492;, &1489;&1497;&1504;&1492;, &1491;&1506;&1514; "Bilgelik, Anlayış ve Bilgi" üç kelimelik sloganı Chabad haraketinin entelektüel temellerini oluşturur.
Kendini dış dünyadan ayıran çoğu ultra-Ortodoks grubun aksine, Chabad daha geniş bir coğrafyada faaliyet gösterir ve seküler Yahudiler`e hitap eder.
Beştepe’de Yedi Kollu Şamdan…
Türk Yahudi Toplumu yönetimi ve Türkiye Hahambaşılığı himaye ve davetinde İslam Ülkeleri Hahamları İttifakının (Alliance of Rabbis in Islamic States – ARIS) ilk toplantısında ondan fazla ülkenin hahamları İstanbul’da bir araya geldiklerinde Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşeceklerini bilmiyorlardı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan`la sürpriz görüşme, İstanbul`daki Yahudi müzesine yapılan ziyaretin ve Türk hahamlarının merkez sinagogu Neve Şalom`da verilen gala yemeğinin yerini aldı. Toplantı için İstanbul’a gelen hahamlar, sürpriz davet üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gönderdiği özel uçakla Ankara’ya gittiler.
Ancak konferansın ikinci gününde hahamlar, İran`ın Hahambaşısı Yehuda Gerami`nin öncülüğünde ve selefleri Maimonides`e adanan İstanbul`da bir halachis sempozyumu ile programa kaldıkları yerden devam ettiler.
Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde ülkesinde misafir bulunan Yahudi din adamlarını kabul eden Erdoğan’ı, Hahamlar kutsadı. Sefarad Yahudileri`nin Osmanlı`ya okuduğu kutsama duası Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez bir cumhurbaşkanı için Yahudilerin “Anoten Kutsama Duası” okundu.
Duada, “Tanrı, yüce Devletimiz Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Ulu Efendimiz Erdoğan’ı korusun, boy verdirsin, yardım etsin, şanını yüceltsin” denildi.
Bu duayı sadece Türk Musevi Cemaatinin Sefarad veya Eşkenazi Hahamları değil, yukarıda ismi sayılan ülkelerden katılan Hahamlar okudu ve ‘amin’ dediler. Bunun anlamı bağlılıktır. Şimdilik bu kadarını bilelim. Fazlası devreleri yakar.
Cumhurbaşkanı Erdoğan`ın gündeminde ise Türkiye-İsrail ilişkileri vardı. Türkiye-İsrail ilişkilerinde normalleşme sürecine değinen Erdoğan, Türkiye-İsrail ilişkilerinin bölgenin istikrarı ve güvenliği açısından hayati olduğunu söyledi.
Hahamlar, günün anısına Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Yedi Kollu Şamdan yani Menora hediye etti.
Yedi Kollu Şamdan`ın her biri İnanç, Umut, Şefkat, İrade, Namus, İhtiyat ve Adalet anlamlarını taşır. Sembolik dilde dünyanın 7 günde yaratılması ve aydınlanma düşüncesini sembolize ettiği söylenir. Aynı zamanda İsrail Gizli Servisi MOSSAD`ın da sembollerinden.
Modern İsrail Devleti`nin resmi armasında da kullanılan “Menora” ya da diğer adıyla Yedi Kollu Şamdan var.
Dünyada Yahudi toplumuyla ilgili haberleri takip eden ABD merkezli Jewish Telegraphic Agency`nin haberine göre, ilk toplantılarını İstanbul`da yapan ARIS üyesi hahamlar, Erdoğan’ın, özel uçakla kendilerini Ankara`ya getirtmesini ve Beştepe`de verdiği akşam yemeğinde ağırlamasını şaşkınlıkla karşıladı.
Daha çok şaşıracaklar!
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Seçilmiş Kaynakça
https://tr.sputniknews.com/turkiye/201801071031705492-balat-demir-kilise/
https://tr.euronews.com/2015/03/27/turkiyenin-en-buyuk-sinagogu-edirnede-acildi
http://www.turkyahudileri.com/index.php/tr/haber-ve-duyurular/duyurular/19-buyuk-edirne-sinagogu-nun-acilis-toreni-cumhurbaskanimiz-recep-tayyip-erdogan-in-mesaji
|
