Ukrayna krizinin tarihsel sebepleri ve büyük güçlerin paylaşım kavgası
Ukrayna krizinin tarihsel sebepleri ve büyük güçlerin paylaşım kavgası
26 Ocak 2022
Mehmet Koçak İletişim: kocak61mehmet@gmail.com
Ukrayna krizi dünya gündeminin birinci konusu olmaya devam ediyor.
Günümüzde ülkeler arasında var olan birçok sorunun geçmişteki bazı anlaşmazlıklar ve hoşnutsuzluklardan kaynaklanan bir veya birçok sebepleri var olduğu bir gerçektir.
Zira, Rusya ile Ukrayna arasındaki krizin de geçmişten gelen birçok tarihsel sebepleri vardır.
Yakın tarihte Rusya ile Ukrayna arasındaki ilk gerginlikler, Sovyetler Birliği (SB)’den 24 Ağustos 1991 tarihinde Ukrayna’nın bağımsızlığını elde etmesiyle birlikte başlar.
1932-1933 yılları arasında Sovyet diktatörü Josef Stalin rejimi tarafından yönetilen kitle idamları ve kıtlık, politikalarıyla Ukrayna nüfusunun yüzde 13’üne tekabül eden yaklaşık 4.5 milyon kişi aç bırakılarak ölümüne sebep olan ve Ukrayna tarihinin de en acı olaylarından biri olarak kabul edilen Holodomor trajedisi, (Holodomor, Rusça’da “açlıktan ölüm” anlamına gelir)2005’te alınan resmi bir kararla Ukrayna’da Kasım ayının son cumartesi günü “Holodomor Kurbanlarını Anma Günü” ilan edildi. Her yıl düzenlenen anma günü adına ayrıca başkentteki özgürlük meydanına bir de anıt dikilmesi Rusları kızdırır.
Nitekim, Ukraynalıların Ruslara karşı tarihi kin ve nefret ile öfkeleri yeniden depreşmiş oldu.
Sovyet mirasının önemli bir parçası olan Karadeniz Filosu paylaşımı, Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan ikinci büyük sorun oldu.
1991’de başlayan sorun Rusya Devlet Başkanı Putin’in emriyle Kırım’ın işgaliyle birlikte ‘Karadeniz Filosu’ ve Filosu’nun en önemli gemilerinden ‘Amiral Kuznetsov Uçak Gemisi’ne el kondu.
Ekim 2001 tarihinde İsrail’den havalanan Rus Tupolev Tu-154 tipi uçak, tatbikat sırasında fırlatılan Ukrayna füzesinin isabet etmesi sonucu Karadeniz’e düştü, 78 kişiden kurtulan olmadı ve iki ülke arasında var olan sorunlardan biri oldu.
Ukrayna’da krizin son perdesi: Donbass ve Kırım’ın işgali oldu.
Rusya, Ukrayna’nın içişlerine müdahaleleri halkı Rus yanlıları ile Batı yanlısı karşıtları olarak ikiye böldü. Bu iki gücün iktidar mücadelesini Batı yanlıları kazanmış ve Rus yanlışı Devlet Başkanı Yanukoviç, 22 Şubat 2014’te Rusya’ya kaçmıştı.
Ukrayna’daki iktidar mücadelesini kaybeden Rusya, Kırım ve Donbass bölgesine asker ve askeri araç-gereçlerin yollanmasıyla durum daha da karmaşık hale geldi ve doğal olarak, yaşananlar bir iç savaşa dönüştü.
27 Şubat 2014’te Rus askerleri Kırım’a girdi ve 18 Mart 2014’te Kırım, Rusya tarafından ilhak adı altında resmen işgal edildi.
Ukrayna’nın Donbass bölgesinde ise 6 Nisan 2014’te Ukrayna devlet güçleriyle Rusya tarafından silahlandırılıp desteklenen ayrılıkçı Rus yanlıları arasında sıcak çatışmalar başladı.
Ukrayna hükümeti daha fazla toprak kaybetmemek için Rusya sınırında da kontrolü sağlayan silahlı ayrılıkçılarla 5 Eylül 2014’te ateşkes imzalamak zorunda kaldı, ancak hiçbir zaman ateşkese uyulmadı.
2014’ten bu yana süren çatışmalarda 13 binden fazla kişi hayatını kaybetti.
Böylece Kırım ve Donbass bölgesi dahil 15 Ukrayna toprağı Rus işgali altındadır.
Kısacası Ukrayna bağımsızlığından bugüne sürekli Rusya’nın müdahaleleri ve işgal saldırılarıyla karşı karşıyadır.
Gelelim günümüze:
Tarihi süreç içinde çözülmeyen veya çözülemeyen Rusya ile Ukrayna arasındaki sorunlara ABD-AB ve NATO’dan oluşan Atlantik cephesinin de müdahil olmasıyla gelişmeler çok farklı bir boyut kazandı.
Bugün, Ukrayna krizi nedeniyle dünyayı endişelendiren ve korkutan bir süreç yaşanıyor.
Çünkü, Ukrayna üzerinden nükleer güce sahip ABD ve Rusya gibi ülkelerin karşı karşıya gelmiş olması söz konusudur.
Son gelişmeleri özetleyecek olursak, Ukrayna üzerinden karşı karşıya gelen ve uzlaşma adına taraflardan hiç birinin taviz vermemesi elbette hem üzücü hem de korkutucudur.
Ancak, ABD ve Rusya arasında bir savaşın olma ihtimali ise asla yoktur ve de olamaz.
Çünkü böyle bir savaşın diğer dünya savaşlarına benzemeyeceği ve insanlık tarihinin en büyük faciası yaşanmış olur ki, bunu hiçbir güç göze alamaz. Ağır bedel ödeyen Ukrayna olacak. Çünkü büyük güçler, kendi aralarında savaşmaz, paylaşırlar.
Sonuçta; Ukrayna’nın Batı kısmı ABD-AB ile NATO’dan oluşan cepheye kalırken, Kırım ve Donbass bölgeleri ise Rusya’nın kontrolüne bırakılmak suretiyle ABD ile Rusya anlaşmaya varmış olacakları kuvvetle muhtemeldir.
|
