GANBOT DİPLOMASİSİ
GANBOT DİPLOMASİSİ
Donanmanın karada meydana gelen olayları değiştirebilme yeteneği deniz kuvvetlerinin stratejik yönüdür.
Deniz gücü uluslararası uzlaşmazlıklarda kimi zaman bölgesel ya da yetkisel alanda diğer ulusu uyarmak için bir kuvvet gösterisine görevlendiriliyor.
Ganbot terimi devriye yapan küçük silahlı gemiler için kullanılıyor.
Ve "Ganbot Diplomasi" yöntemiyle diğer ülke karasularına yakın konuşlanan donanma ile caydırıcılık ve siyasi alanda denge amaçlanıyor.
Doğalgazın Doğu Akdeniz su altı kaynaklarından Avrupa`daki ara bağlantılara taşınması projesi ve Kıbrıs gelişmeleri bölgede gerilim oluşturmuştur.
Türkiye ve Doğu Akdeniz ülkeleri karşılıklı olarak "Ganbot diplomasi" uyguluyorlar.
İşte, Türkiye ve Yunanistan arasında güven arttırıcı tedbirleri canlandırma amacıyla,
Türk askeri yetkililerinden oluşan bir heyet, iki ülkeden diplomatların varlığında Yunan mevkidaşlarıyla görüşmek üzere Atina`da bulunuyor...
Kıbrıs Rum Kesimi, denizcilik münhasır ekonomik bölgesindeki (exclusive economic zone -EEZ), doğalgaz potansiyelinin sondaj haklarını 13 bloğa ayırmıştır.
Şubat 2019`da ExxonMobil, Kıbrıs kıyılarında dünyanın en büyük üçüncü doğalgaz keşfini yaptığını duyurdu.
142 ila 227 milyar metreküplük doğalgaz kaynağının keşfi aynı zamanda büyük bir endişeye yol açtı.
Bugün ExxonMobil ve Qatar Petroleum, Kıbrıs`ın güneyindeki deniz kıyılarında keşif haklarına sahiptir.
Exxon blokta yüzde 60 hisseye sahipken, Katar Petrol geri kalanını elinde tutuyor...
Türkiye, Kıbrıs`ta bir anlaşmaya varılıncaya kadar Kıbrıs Rum Kesiminin Akdeniz`de hidrokarbon arayışında olamayacağı iddiasındadır.
Rumların hidrokarbon sondajı yapmalarını engelleyeceğini ilan etmiştir.
Bir taraftan da Kıbrıs deniz bölgesinin bazı bölgelerinin kendi yetki alanına girdiği beyanıyla,
Adanın kuzeyindeki Türk bölgesinde bağımsız olarak gaz rezervleri araştırmasına başlamıştır.
Ankara`nın açıkça duyurduğu amaç; Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti`yle birlikte hidrokarbon yataklarında işbirliği yapmak ve bölgesel enerji rotalarını kontrol etmektir.
Kıbrıs adası, 1974`ten beri Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıslı Türkler arasında bölünmüştür.
Kıbrıs Rum Kesimi Kıbrıs Cumhuriyeti olarak uluslararası alanda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise yalnızca Ankara tarafından tanınıyor.
2004`te Avrupa Birliği (AB), Kıbrıslı Rumları Kıbrıs adasını temsilinde yetkili ilan etmiş ve AB üyesi olarak da kabul etmiştir.
Yunanistan, Türkiye`nin Kıbrıs EEZ`deki ve Ege`deki eylemlerinin, Kıbrıs ve Yunanistan`ın egemen haklarının pahasına fiili durum oluşturmayı hedeflediğine inanıyor.
Yunan Dışişleri Bakanlığı, Ege ve Doğu Akdeniz`deki durumu yakından takip ediyor.
Yunan Donanması, Ankara`dan gelen herhangi bir zorluğa cevap vermek için sürekli hazırlıktadır...
Ankara da, Doğu Akdeniz`de yeni bir güçler yoğunlaşmasından endişe duyuyor...
2014`te Mısır ile Kıbrıs ve Yunanistan arasında deniz sınırı anlaşmaları imzalandı.
Mısır bu alanda bölgesel işbirliğini ilerletmeyi ve doğalgaz sondajları ile gaz kullanımını yoğunlaştırmak istiyor.
Mısır, Yunanistan ve Kıbrıs; ada kıyılarında Afrodit Gaz Sahası`ndan Mısır`a doğalgaz sağlamak,
Mısır sıvılaştırma tesislerini kullanarak yeniden sıvılaştırmak ve ihraç etmek için bir boru hattı inşa etmeyi görüşüyorlar.
Ocak 2018`de Ankara ; Mısır, Kıbrıs ve Yunanistan arasındaki deniz sınırı anlaşmasının geçersiz olduğunu ve Türkiye`nin kıta sahanlığını ihlal ettiğini ilan etti.
Şubat 2018`de Kahire ise Türkiye`yi Mısır`ın Doğu Akdeniz`deki EEZ bölgesinde egemen haklarını ihlal etme veya onlardan mahrum etme girişimlerine karşı uyardı.
İsrail, Türkiye ile ilişkilerin bozulmasından sonra, Akdeniz ülkeleriyle birlikte çeşitli askeri hava, deniz ve kara kuvvetleri tatbikatlarına katıldı.
Hem Kıbrıs hem de Yunanistan ile işbirliğini sürdürüyor.
Türkiye, İsrail ile 1960`larda başlayan savunma sanayi, güvenlik işbirliği, istihbarat değişimi ve askeri eğitim konusunda yakın müttefikti.
İlişkiler 1990`larda doruğa ulaştı.
2010`da Mavi Marmara krizinden sonra çıkan diplomatik soğukluk ilişkileri etkiledi.
Ankara tüm savunma projelerini ve askeri işbirliğini askıya aldı
Ama İsrail`in Kıbrıs Rum hükümetleri ile daha sıcak bir ilişki kurmasının yolunu açtı.
Bugün İsrail, Kıbrıs ve Yunanistan yakın müttefiklerdir.
İsrail`den Kıbrıs`a ve Girit`ten Yunanistan`a ve Avrupa anakarasına denizaltı boru hattı inşa etme iddiası gibi büyük bir stratejik çıkarı paylaşıyorlar...
Haziran 2018`de İsrail, Kıbrıs Rum hükümeti ve Yunanistan güvenliği güçlendirmek, ortak askeri tatbikatlar ve işbirliğini genişletmenin ikinci üçlü toplantısını yaptılar.
Aralık 2018`de Avrupa`ya ortak bir doğal gaz boru hattı, bölgesel meseleler ve işbirliğini güçlendirmek üzere İsrail`de beşinci üçlü toplantıdaydılar.
Mart 2019` da Türkiye, bugüne kadar ki, en büyük deniz tatbikatı "Mavi Vatan- Blue Homeland 2019" u gerçekleştirdi.
Amaç "Ganbot Diplomasisi" ile dış politika eğilimlerini yansıtmak ve Yunanistan, Kıbrıs, İsrail, Mısır`a açık bir mesaj göndermekti.
``Mavi Vatan´´, aynı anda beş farklı ülkede beş limanı ziyaret ederek diplomasi ile bir güç gösterisini birleştirdi.
Nisan 2019 `de bu defa Mısır, Kıbrıs Rum kesimi, Mısır`ın karasularında "Medusa 8" ortak deniz ve hava tatbikatı gerçekleştirdi.
Tatbikat, ilgili ülke arasında kardeşlik ve dost ülkelerle askeri işbirliğini ilerletmeyi amaçladı.
Aralık 2018`de Kıbrıs Rum Kesimi İsrail ile birlikte Lefkoşa Uçuş Bilgi Bölgesi`nde (FIR) bir tatbikat yaptı.
Tatbikatta Kıbrıs Milli Muhafızlarına mensup personel ve İsrail Savunma Kuvvetleri işbirliği yaptı.
Mart 2019`da Kıbrıs Rum Kesimi ile İsrail arasında ada toprakları ve sularında bir başka askeri tatbikat daha gerçekleştirildi.
Ekim 2018`de Yunanistan ve İsrail büyük ölçekli çok uluslu arama ve kurtarma tatbikatı "Nemesis"i Kıbrıs EEZ`sinde gerçekleştirdi.
Kasım 2018`de, Yunanistan ve İsrail hava kuvvetleri, Yunanistan`ın Larissa Hava Üssü dışında 12 günlük ortak bir tatbikat yaptı.
Tatbikat, iki ülkenin karma oluşumlu havadan havaya ve havadan yere misyonlarda koordinasyonunu iyileştirmeyi amaçladı.
Bu çerçevede Türkiye`nin Kıbrıs sularında bulunan büyük hidrokarbon birikimini Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti ile paylaşmak,
Bölgesel bir güç olarak varlığını korumak ve bölgesel enerji yollarını kontrol etmek istediği,
Ancak Erdoğan`ın Kıbrıs, Yunanistan, Mısır ve İsrail arasındaki enerji işbirliğinden dışlanmış olmaktan rahatsızlıkla agresifliğinin arttığına dikkat çekiliyor.
Kıbrıs Rum hükümeti, Türkiye ile olan anlaşmazlığı gerginliği artırmadan diplomatik yollarla çözmeye çalıştığı iddiasındadır.
Türkiye ise bölünmüş Kıbrıs adasının çevresindeki ülkelerle pazarlık yapmayı reddediyor...
Türkiye ile Kıbrıs arasında Doğu Akdeniz`deki enerji kaynaklarından istifade etme konusundaki yükseliş, bölgesel bir çatışmaya dönüşme riski taşıyor.
Türkiye`nin "Ganbot Diplomasisi" politikası ve buna mukabil Kıbrıs, Yunanistan, Mısır ve İsrail`in ortak askeri tatbikatlarıyla benzer politikaları,
Doğu Akdeniz deniz kaynakları üzerindeki gerilimlere işaret ediyor.
Kıbrıs, Yunanistan, Türkiye ve Mısır`a ek olarak, İsrail ve Lübnan da denizaşırı gaz arama ve deniz sınırları konusunda zorluklar yaşıyor.
Atina`da süren toplantılar, Türkiye`nin Kıbrıs`ın EEZ `si içinde hidrokarbonlar için keşif sondaj çalışmaları yürütme planları üzerine,
Ankara ve Lefkoşa arasında yaşanan bir gerginlik döneminde yapılıyor.
AB, Türkiye`nin Doğu Akdeniz EEZ`sinde yasadışı sondaj faaliyetleri gerçekleştirmesi halinde buna cevap vermeye hazır olduğunu yinelemiştir.
Avrupa Konseyi Başkanı D.Tusk, "AB, Kıbrıs`ın arkasında duruyor, Türkiye AB üye devletlerinin egemen haklarına saygı duymalıdır" diyor.
Yunanistan Başbakanı A.Tsipras, 20 Mayıs`ta Türkiye` yi "fırsatçı" olarak kınamıştır..
Ankara`yı diyalog masasına oturmaya ve hiçbir yere götürmeyen davranışları geride bırakmaya çağırıyor.
Türkiye, Kıbrıs Rum Kesimi`nin AB` ye girmesinden beri topraklarını genişletmeyi sürdürüyor.
Bugün Irak ve Suriye`nin bir bölümünü işgal etmektedir.
Erdoğan kamuoyu önünde Türk askeri işgalini Yunanistan`ın kuzeydoğusuna, Suriye`nin kuzeyine ve Irak`ın kuzeyine yayma sözü vermiştir
Nitekim hafta sonu İstanbul belediye başkanlığı için yapılan seçim kampanyasında,
Türkiye`nin Doğu Akdeniz, Orta Doğu ve Kuzey Afrika`yı kapsayan bölgeye katılımına destek vermiş ve meydan okumuştur.
Uluslararası toplum, sınır ötesi kaynakların işbirliği ve ortak yönetimi ile işaretlenmiş olan Doğu Akdeniz Havzası çapında,
Kapsamlı bir anlaşmaya varma çabalarını yinelemelidir.
22.5.2019
Ahmet Kılıçaslan AYTAR
ahmetkilicaslanaytar@gmail.com
|
