Yapay Zekâ (1-2)
Ömer Özkaya
omerozkaya@gunes.com
23 Temmuz 2017
Yapay Zekâ
İnternet arama motoru ``Google`a ait &8216;DeepMind Technologies` adlı şirketin yapay zekâsı koşmayı, atlamayı kendi kendine öğrendi. DeepMind şirketinin geliştirdiği yapay zekâ, karşısına engel çıkınca üzerinden atladı, bir insandan komut almadan, yani önceden programlanmadan kendi kendine atlamayı, koşmayı keşfetti. Daha karmaşık görevlerin de üstesinden geldi. Örneğin karşısına bir duvar çıktığında sağa ya da sola dönmeyi akıl edebiliyor´´ (Almanyanın Sesi, 13 Temmuz 2017).
Bu çalışmayla yapay zekânın öğrenme kabiliyeti tartışmasız bir şekilde ortaya çıkmış oldu. Bu gelişmenin ne anlama geldiği hiç konuşulmadı bile, oysa artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak!
Yapay zekâ, insan neslinin sonu olabilir. Yapay zekâ, ``dünya dışı akıllı yaşam formları´´yla irtibat kurabilirse &8211;ki bu mümkün- insanın bunlarla başetmesi zorlaşabilir.
-``Dünya dışı akıllı yaşam formları´´ ne demek, var mı böyle bir şey?
Dünya dışında yaşam formları var. Yıllardır ``Dünya dışındaki zeki yaşamın varlığına yönelik araştırılmalar sürdürülmekte´´ (Popüler Bilim Dergisi, Sayı: 2005/136, syf. 32). Cassini uzay aracı ile Hubble teleskopunun ulaştığı veriler üzerine NASA, bir basın toplantısıyla ``Dünya dışı yaşama bir adım daha yaklaşıldı!´´ diye açıklama yaptı (Birgün gazetesi, 14 Nisan 2017). ``Gelişen teknolojiyle araştırmacılar her geçen gün yeni ve yaşanılır gezegenler bulmaya devam ediyorlar. Uzmanlar bir gün buldukları yaşanabilir gezegenlerden birinde akıllı yaşam formlarıyla karşılaşabileceklerini de belirtiyorlar. Araştırmacılara göre, büyük bir ihtimalle de bu akıllı yaşam formları yapay zekâya sahip olacak. Uzmanlar ayrıca çok da uzak olmayan bir gelecekte, biyolojik yaşamla yapay yaşamın bir noktada birbirlerine entegre olabileceğini düşünüyorlar. Bu yolla da yapay zekânın yeryüzünde de gelişeceğinin altını çiziyorlar. NASA dünya dışı zeka araştırmaları programı yöneticisi Seth Shostack da dahil olmak üzere birçok araştırmacı kendileri için uzak dünyalarda biyolojik beyinlerin kaybolup yerini yapay zekâya bıraktığını düşünmenin zor olmadığını söylüyor´´ (Amerikanın Sesi, 20 Aralık 2014)
-Yapay zekâ+dünya dışı yaşam formlarıyla insan arasında çatışma neden çıkabilir?
İnsan âleme eğer açılacaksa, diğer evrenlere gidip gelecekse bir çatışma kaçınılmaz. Einstein`dan sonra dünyanın en önemli kuramsal fizikçisi olarak görülen İngiliz Profesör Stephen Hawking`e göre ``insanlık soyunun devamı için 100 yıl içinde yeni bir gezegende hayata başlanması gerekiyor&8230; Hawking`e göre yeni bir gezegen arayışında insanlığın karşı karşıya olduğu en büyük tehditlerden biri dünya dışı varlıklar olacak. Hawking insanoğlundan çok daha gelişmiş olması muhtemel uzaylıların, insanı bir bakteriden farksız göreceğini düşünüyor´´ (Almanyanın Sesi, 7 Mayıs 2017).
Dünya dışı yaşam formlarının varlığını kabul eden ama onları Stephen Hawking`in aksine ``dost´´ olarak tanımlayan da var. Dünyaca meşhur ``Tanrıların Arabaları´´ adlı kitabın yazarı Erich von Däniken`e göre dünya dışı yaşam formlarıyla, ``Uzaylılarla 10 yıl içinde temas kuracağız. Onlar, yardımsever canlılar.´´ Däniken`e göre uzaylılar, ``Binlerce yıl önce buradaydılar. Bu geçmiş zamanda, atalarımıza uzun bir gelecekte dönme sözü verdiler ve bu süre artık neredeyse doldu. Döndüklerinde kendilerini bize yavaş yavaş ama insanlığı şoke etmeden sunacaklar. Biz, onların çocuklarıyız ve ebeveynler her zaman çocuklarının nasıl gelişim gösterdiğini bilmek ister. Bizimle ilgileniyorlar. Biliyorsunuz geçmişte dünya dışı canlılar atalarımız tarafından tanrı sanıldılar. Atalarımız bazı tanrıların yeryüzüne indiğine inanıyordu. Ama biz ``tanrılar´´ olmadığını biliyoruz. Sadece tek bir Tanrı var. Binlerce yıl önceki eski yazılar, eski kitaplar hep bize yardım eden tanrılarla dolu. Bize hep yardım ettiler. Bize teknoloji verdiler, edebiyat verdiler, ilk dili verdiler. Yani bizi yok etmeyecekler. Onlar, yardımsever canlılar. Onlarla bir temastan hiçbir şekilde kaçınamayız. Onlar zaten buradalar ve bizi izliyorlar. Eğer bizi yok etme arzuları olsaydı binlerce yıldır bunu zaten yaparlardı´´ (Almanyanın Sesi, 6 Mart 2017).
Yapay Zekâ (2)
Yapay zeka, âlemin sırlarına vakıf olma yolunda alınmış küçük bir mesafe. Eğer insan daha rafine bir hayat sürdürseydi aldığı mesafenin birkaç katına ulaşmış olurdu. Az rafine hayat, ``Aklıma geldi´´ diye ifade edilen ``ilham´´ı geciktirdi, geciktirir.
-Bu serinin ilk yazısında ``Yapay zekâ, &8216;dünya dışı akıllı yaşam formları`yla irtibat kurabilirse -ki bu mümkün-, insanın bunlarla başetmesi zorlaşabilir´´ demiştik. İnsanın bunlarla baş etmesini zorlaştıracak olan nedir?
Eğer yapay zekâ, dünya dışı yaşam formlarıyla irtibat kurabilirse ve kendisini geliştirmesi (yani yapay zekâ; kendi kendine kod yazabilirse, verilen emirleri iptal edebilirse, gizli eylemlerde izi tespit edilemezse, eski emirleri inceleyip dersler çıkarabilirse, olağanüstü durumda itaat altında olmaya itiraz ederse, his sahibi olabilirse, olağanüstü ifşaatlarda bulunabilirse) karşısında insan geride kalırsa, bunlarla baş etmesi zor olur.
Einstein`dan sonra dünyanın en önemli kuramsal fizikçisi olarak görülen İngiliz Profesör Stephen Hawking, insanın yapay zeka ile yarışamayacağı kanısında. ``Hawking yapay zekanın insanlığın sonunu getirebileceği uyarısında bulundu. Hawking, yapay zekanın çok geliştiğini ve faydalı olduğunu ancak insan zekasını geçebilecek bir düzeye gelmesinden endişe duyduğunu söyledi. Hawking, ``Yapay zeka, kendisini geliştirmeyi sürdürebilir ve hatta kendisini yeniden biçimlendirebilir. Son derece yavaş bir biyolojik evrimle sınırlı olan insanlar, bu tür bir güçle yarışamaz´´ dedi. (BBC, 2 Aralık 2014)
Bilişim dünyasının birkaç zirve ismi de bu konuda benzer kaygılara sahip: ``Tesla`nın kurucusu Elon Musk ve Microsoft`un sahibi Bill Gates, yapay zekanın, kendi kendinin farkına çok kısa bir zamanda varacağının uyarısında bulunuyor. (Amerikanın Sesi, 10 Haziran 2016)
Hawking haklı çıktı
Açıklamasından 2 yıl sonra meydana gelen bir gelişme, Hawking`i doğruladı, yapay zekâ, insan karşısında ikinci zaferini ilan etti. Ürkütücü olan ise, hatalarından ders çıkarıp kendini geliştirebilmesi&8230; ``Google`ın Go adlı oyunu oynayan yapay zeka yazılımı AlphaGo, bu oyunda dünya şampiyonu olan Lee Sedol`u mağlup etti, bir hafta içinde oynanan 5 maçtan dördünü kazandı.
2 bin 500 yılı aşkın bir geçmişi olan Çin oyunu Go, sayılamayacak kadar çok sayıdaki hamle olasılığıyla en karmaşık oyunlardan biri sayılıyor. DeepMind şirketi, AlphaGo için &8216;pekiştirmeli öğrenme` olarak adlandırılan bir yazılım geliştirdi. Sezgisel bir yapay zekaya sahip AlphaGo böylece kendi kendine oyunu oynuyor ve kaybettiği her karşılaşma sonrası hatalarını sistemine işliyor. Böylece deneme-yanılma yöntemiyle kendini geliştiriyor, neredeyse sonsuz olan stratejiler içerisinden en iyi olabilecek hamleyi seçiyor.
Bu gelişme, Google DeepMind`ın ürettiği yapay zekaya sahip bir programın, dünyanın en yaratıcılık gerektiren ve karmaşık oyununda ustalık kazandığının göstergesi. 12 yaşından beri Go oynayan ve 18 dünya şampiyonluğu sahibi Lee, AlphaGo`nun hiçbir insanın yapmayacağı ve daha önce pek uygulanmamış hamleler yaptığını söyledi. Yapay zeka uzmanları, bilgisayar programlarının, Go oyununda insanları ancak gelecek on yıl sonra yenebileceğini öngörüyorlardı. Bu, AlphaGo`nun geçen sene Avrupa şampiyonunu yenmesiyle çürütülmüş oldu. O günden bu yana AlphaGo`nun performansı gittikçe ilerledi. Google DeepMind`ın CEO`su, ``AlphaGo sayesinde pek çok şey öğrendik ve daha pek çok şey geliştireceğiz´´ diye konuştu. (Amerikanın Sesi, 10 ve 16 Mart 2016)
Uzun vadede, teknoloji uzmanı Elon Musk`ın uyardığı gibi, ``yapay zeka karşımızdaki en büyük varoluşsal tehlike´´ olabilir.
(Perşembe günü devam edelim)
|
