VERGİ MÜFETTİŞLERİ
VERGİ MÜFETTİŞLERİ
Ahmet ÖZDEMİR
Maliyeci-İktisatçı
aozdemir2007@hotmail.com
Takip edenlerce de hatırlanacağı üzere, Resmi Gazete`nin 10 Temmuz 2011/27990 sayısında VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞININ KURULMASI AMACIYLA BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME (07.07.2011/646) yayınlanmıştır.
Belirtilen Kararname, 06.04.2011/6223 sayılı Kanun`un verdiği yetkiye istinaden çıkarılmıştır.
CHP, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının kurulmasına ilişkin düzenlemenin yürürlüğünün durdurulması ve iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurdu.
Birçoğunda olduğu gibi bu hukuki düzenlemeyle ilgili olarak, CHP`nin Anayasa Mahkemesi`ne müracaatı çeşitli yazılı ve ekranlı basın organlarında ortaca CHP Grup Başkanvekilleri Akif Hamzaçebi ve Emine Ülker Tarhan ile 112 milletvekilinin imzasıyla yapılan başvuruda, ``Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının Kurulması Amacıyla Bazı Kanun ve KHK`larda Değişiklik Yapılmasına Dair KHK``da bazı maddelerin iptali ve yürürlüklerinin durdurulması istendi. Sözkonusu düzenleme Maliye müfettişliği, hesap uzmanlığı, vergi denetmenliği gibi vergi denetim birimlerini tek çatı altında toplanmasını öngörüyor. şeklinde yer aldı.
Maliye Bakanlığı, Merkezi Bütçe gelirlerinin elde edilmesinde de önemli görevler üstlenmiştir. Bunun için bağlı (malmüdürlükleri) ve müstakil vergi daireleri-ihtisas vergi daireleri-büyük mükellefler vergi daireleri kurmuştur.
Vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi itibariyle; bir kısım otokontrol sistemlerin yanında denetim-teftiş mekanizması da uygulamada bulundurulmuştur.
Eskisi itibariyle, bunlar; Maliye Teftiş Kurulu ve müfettişleri, Maliye Hesap Uzmanları Kurulu ve hesap uzmanları, Gelirler Genel Müdürlüğü-Gelir İdaresi Başkanlığı ve gelirler kontrolörleri ile taşrada görev yapan Maliye vergi dairesi başkanlıkları vergi denetmenleri, şeklinde sıralanmaktaydı.
Bunlardan öteye, sabit görev ifa eden ilin en büyük malmemuru (defterdar), vergi dairesi müdürleri ile Gelir İdaresi şûbe müdürleri de inceleme yetkisiyle donatılmışlardır.
Maliye müfettişleri; Maliye Bakanlığının birinci derecede ve sırada denetim-teftiş-soruşturma elemanları olup, gerektiğinde özel komisyon çalışmalarına asıl ve fer`i olarak katılanlardandır. Ehliyetleri-liyakatleri kuşkusuz olmakla beraber, soruşturdukları Merkez-Taşra üst görevlilerine müktesep-kazanılmış hakları itibariyle hizmet-kadro eşitliği dikkate alınmadan yürütmede bulunduklarından, bu yönleriyle benimsenmez durumuna düştükleri sıkça görülmekteydi. Bir kanuni dayanağı olmamalarına rağmen hesap uzmanları hakkında soruşturma yapamamaları calib-i dikkat bulunmaktaydı.
Maliye hesap uzmanları ise vergi incelemesi ağırlıklı görev yapmaktaydılar. Kendilerine has Kanunu vardı. Bundan dolayı da kendilerini adeta imparator görürler ve kamu-özel sektör hakimiyetlerini ellerinde bulundurmanın ve devam ettirmenin gayreti içinde olurlardı, neredeyse. Bundan öteye vergi araştırma komisyonlarına üye olarak iştirak etmekteydiler. Haklarındaki soruşturmayı gerektiren halleri; Kurul nezdinde teşkil edilen bir komisyon vasıtasıyla yürütülür, işten el çektirmeyi gerektiren hallerinde muhatabın kendi isteğiyle istifa etmesi sağlanırdı. Haklarında, Maliye müfettişleri soruşturma açamazlar ve yürütemezlerdi. Çok dar saha olarak ve sadece vergi incelemesinde ehil olmalarına karşılık, Devletin bütün üst kademelerine koşar adım gitmekteydiler. Adeta, anlamadıkları hiçbir saha ve konu yoktu. Meselâ: Bakanlık nezdinde Muhasebat-Milli Emlâk-Bütçe ve Mali Kontrol &8230; Genel Müdürlüklerine, Bakanlık dışında da SSK, Bağ-Kur, Gümrük, Sermaye Piyasası Kurulu, BDDK, Enerji Piyasası Kurulu, Banka Genel Müdürlüğü, çeşitli bakanlıklara müsteşar yardımcılığı &8230; gibi görevlere allâme olarak giderlerdi.
Yukarıdan bu yana belirtilen kurul-grup elemanları; kendilerini Bakan`a, Kurum Başkanı`na bağlı ve en yüksek yerde gördükleri halde; kamuda daire-grup başkanlığı ve üstü sabit görevlere koşar adım gidebilmektedirler. Ne diyelim; aaah para, aah şatafat&8230; Var mı daha ötesi, diyelim.
Bunların bazıları da; turne programlarında dahi konforlu-sekreterli odalarda çalışmak hırçınlığını dahi gösterebilmişlerdir.
Maliye müfettişleri de benzeri vasıfta olarak kabul edilir ve ayni görevlere mümtazen ve aranan kişiler olarak görevlendirilirlerdi. Gittikleri yerlere, bazıları ukalâlıklarını da götürür, yeri geldiğinde; şapkam Kurul`umda asılı duruyor, icabında geri dönerim diyerek, emniyetli kalelerini-limanlarını ilgili siyasi-idari otoritelere bir koz olarak kullanırlardı. Esalih-mesalih belirtilen yüksek zevata uzanamazdı-ulaşamazdı. Çokları itibariyle, kendi kuruldaşları-yandaşları ile günlük mesailerinin tamamlamaları, önlerindeki resmi evraka da akşamları bir-iki saat göz atmaları, adeta hünerdi. Son zamanlarda, Millete-astlarına-çevresine kapılarını açanlar istisnaen de olsa oldu. Oldu da, ne yazık ki, onlar da kurulculuk-üstatlık-tepeden bakma hasletlerini bütünüyle yok edemediler, ne yazık ki. Rahmetli 8. Cumhurbaşkanı`mıza atfedilen bir söz vardır: Her bakanlıkta bir şeyler yaptık, amma; Maliyenin Kurullar hegomanyasını-kast sistemini yıkamadı şeklinde.
Hesap uzmanları, Yurdumuzun il ve ilçelerinin tamamına, Cumhuriyet tarihinde turne yapmamışlardır. Son zamandaki incelemelerini, teker teker belge bazında değil de makro olarak yapmayı tercih eder olmuşlardır.
Türkiye itibariyle ve çeşitli kurum ve kuruluşlarda hizmet veren teftiş ve denetim elemanlarının; müstakil bir kurumda toplanması, TBMM`ne bağlanması &8230; gibi görüşler ileri sürülebilmekteydi.
Maliye Bakanlığı`nın şimdiki düzenlemesi, gelecek için bir başlangıç ve örnek bir davranış-hukuki düzenlemedir.
Buna göre, 13.12.1983/178 sayılı KHK (Maliye Bakanlığı hakkında) ile Vergi Usül Kanunu ile diğer ilgili kanun ve KHK`lerde gerekli değişiklikler yapılarak vergi müfettişleri; Bakanlık nezdinde VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI olarak yeniden düzenlenmektedir. Vergi müfettişliğine: Maliye müfettişleri, Maliye hesap uzmanları, Gelir İdaresi Başkanlığı gelirler kontrolörleri ile gerekli şartları taşıyan vergi denetmenleri geçiş yapmışlardır.
Bunlar: a) Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı. b) Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı. c) Organize Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele Grup Başkanlığı. ç) Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlığı. Nezdlerinde ve çeşitli seçmelere tabi tutularak çalışabileceklerdir. Yani, vergi müfettişleri kendiliğinden dört gruba ayrılmış olmaktadır.
Burada irdelenen KHK`nin 30 ve 31. maddelerinin de belirtilmesinde fayda görülmüş olup, aşağıda sıralanmaktadır.
Yapılamayacak işler
EK MADDE 30 &8211; Vergi incelemesine yetkili olanlar, görevlerinden ayrıldıktan sonra üç yıl süreyle, görevden ayrılış tarihi itibarıyla son üç yıl içinde nezdinde inceleme yaptıkları mükellefler veya bu mükelleflerin veya ortaklarının idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu ya da nüfuzu altında bulundurduğu kurumlarda herhangi bir görev veya iş alamazlar, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu kapsamında sözleşme düzenleyemezler. Bu yasağa uymayanlar hakkında 2/10/1981 tarihli ve 2531 sayılı Kamu Görevlerinden Ayrılanların Yapamayacakları İşler Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
Görevlendirme yasağı
EK MADDE 31 &8211; Kamu kurum ve kuruluşları kendi görev alanlarına giren konularla ilgili araştırma, inceleme, soruşturma, kontrol, tetkik, tahkik, denetim ve benzeri işler için Vergi Müfettişlerinin görevlendirilmesini talep edemez. .
Şahsi görüşümüz, belirtilen düzenlemenin reform mahiyetinde ve çok isabetli olduğu yönündedir.
Ümit edilir ki, bundan sonrasında; (a) grup başkanlıklarında çalışan vergi müfettişleri yeminli malî müşavirlerin defter ve belgelerinin inceleyemezler, denilmez.
Vatandaş için marjinal faydası şiddetli olan 5-10 bin lira vergi farkı bulacağım diye, hücum ... askerine anlayışıyla hareket edilmez.
Vergi müfettişleri, siyasi iktidar- veya muarızlarını yok edecek veya aşırı derecede menfi olarak etkileyecek şekilde kullanılmaz.
Vergi incelemelerinde; taşınmaz-taşıt alan muhatabı; intikal vergisine veya menkul sermaye iradına ilişkin vergiye düşecek şekilde entrikalı suallere maruz bırakmazlar.
Faizcilik-ikrazatçılık incelemelerinde, bilgisine müracaat edilen kişilere; şöyle şöyle dersen ve buna ilişkin tutanağı imzalarsan, paranı kurtarırım, aldatmacasına gidilmez.
Uyduruktan fire iddialarıyla müteşebbis ve sermaye gücü zedelenmez, dolayısıyla da özel sektör istihdamı sarsılmaz.
Vergi ordusu; ileri komutuyla, işgal kuvvetleri adamları misâli; uçaklara-trenlere doldurularak muayyen yerlere-mahallere-iş kollarına sevk edilmesinler. Belirtilen görevler bakımından kadrolar-norm kadrolar-sayılar artırılarak, vergi kâbusuna yol açılmamalıdır, deriz.
Kısa bir gelecekte, tarhiyat öncesi uzlaşma komisyonları kaldırılır ve gerekirse büyük ihtilâflar için Yurt genelinde hizmet verecek geçici-gezici vergi uzlaşma komisyonları kurulur.
Bir taraftan vergi cezası ve bir taraftan vergi ziyaı cezasının olamayacağı dikkate alınarak, bunlardan vergi cezasına tercih edilir düzenlemesine gidilmelidir.
Ölüm halinde, vergi cezası düşer yürütmelerine gecikme zammı ve gecikme cezası da düşer hükmü vaz edilmelidir.
Amme alacağının takibi meyanında, yurt dışında geçen sürenin zamanaşımını durduracağı paralelinde gecikme zammı uygulamasınında duracağı düzenlemesine gidilmelidir.
Özel usulsüzlük cezasının fahiş olması esnetilmelidir-yumuşatılmalıdır.
Adaleti, kucaklamayı, hoşgörüyü, olabilirliği sağlayan daha nice düzenlemelere diyelim.
Aslında, her zaman deriz; vergi inceleme elemanlarına Devlet mührü verilmeden; kan ve kayın hısımlarından vergi mükellefi bir yakını incelensin. İncelensin de, kendileri de vergi incelemesi yapar iken, karşılarına aldıkları kimseleri ana-baba-kardeş ... gibi yakınlık içinde görsünler, müsamahalı ve hoş görülü davransınlar, isteriz doğrusu.
-----------------------------------------------------------------------------
- YENİ TİREBOLU (İnternet) Gazetesi: 05.09.2011-Pazartesi.
- TÜRK MECLİSİ (İnternet): 05.09.2011-Pazartesi.
- Facebook (İnternet): 05.09.2011-Pazartesi.
|
